Những "Kỳ án" xuất phát từ lá bùa

Những "Kỳ án" xuất phát từ lá bùa

Kỳ án 1 : Thảm án làng "Vũ Đại" và lá bùa con rắn

Tròn 30 năm trước (1982) ở “làng Vũ Đại ngày ấy” (nay là Đại Hoàng, xã Hòa Hậu, Lý Nhân, Hà Nam) diễn ra một kỳ án chưa từng có.

Giữa một trưa hè oi ả, người chồng Trần Văn Sửu nhẫn tâm cầm dao giết chết vợ cùng hai đứa con dứt ruột đẻ ra rồi điên lọan mổ bụng moi ruột mình tự vẫn ngay trước mặt lực lượng dân quân xã.

Lại có thanh niên tràn đầy sức sống chết lạc trong vườn dứa chưa đầy một mẫu chỉ vì ăn trộm đúng vườn dứa bị bỏ bùa.

Hàng chục “kỳ án” như thế rơi vào bế tắc và không còn lời giải đáp chỉ đến khi người nhà phát hiện ra trong túi áo của người chết có những lá bùa vẽ hình con rắn nhỏ hay người biết rõ câu chuyện vườn dứa bị bỏ bùa tiết lộ.

Kỳ 1: Bốn con vịt, bốn mạng người

Chập choạng tối, sau bao nhiêu lần năn nỉ, cụ Trần Thị Toản, xóm 15, Hòa Hậu, Lý Nhân, Hà Nam mới dẫn chúng tôi đến ngôi nhà của Trần Văn Sửu khi xưa. Bước qua nhưng con đường bê tông ngoằn nghèo đầy cỏ dại chúng tôi đến được một khu vườn âm u, kỳ dị. Lối vào ngôi nhà đã được bịt kín bằng những ngọn rào tre chỉ thấy ở quê. Để tiến vào ngôi nhà, anh em phải rẽ những vạt cây cỏ chuồn chuồn cao ngang bụng người. Dừng trước cửa nhà khoảng 5m, một đàn dơi hàng trăm con thấy động ùa ra trong đêm tối như mực.
Ngôi nhà của Trần Văn Sửu bỏ hoang 30 năm nay sau vụ thảm án bị nghi liên quan đến bùa yêu.



Những tiếng đếm trong đêm

“Tôi là người biết cậu ấy từ nhỏ. Hôm cậu ấy và nhiều người xuất ngũ về quê, tôi là người tổ chức chị em đi đón (bà Toản nguyên là người phụ trách công tác phụ nữ xã những năm 1980- PV). Từ nhỏ đến lớn, cậu ấy hiền lành chăm chỉ lắm. Rồi cậu ấy tự nhiên giết vợ con rồi tự tử thì không ai dám tin. Căn nhà này đã bỏ hoang từ khi cả gia đình cậu ấy chết” - Câu chuyện về kỳ án năm xưa được bà Toản kể lại ngay tại ngôi nhà khiến cả người dẫn đi lẫn chúng tôi rùng mình ớn lạnh…

Năm 1979, Trần Văn Sửu vốn là một lực điền, 25 tuổi tròn. Lấy vợ được hai con thì Sửu được lệnh tổng động viên lên biên giới phía Bắc, đóng quân tại Vị Xuyên, Hà Giang. Đẹp trai, ăn nói dễ nghe, lại học hết cấp hai nên Sửu được chuyển sang đơn vị tuyên huấn và dân vận. Sau những đêm bám chốt, Sửu được phép xuống các bản làng để vận động thêm lương thực và vận đồng bà con góp sức cho những tuyến dân công. Trong những lần xuống bản, Sửu gặp một cô gái Thái tròn đôi mươi đẹp như đóa hoa rừng. Dù có vợ con nhưng Sửu không thể thờ ơ với vẻ đẹp ấy của cô gái. Gia đình cô gái cũng quý chàng trai chịu khó lại là người của quân đội nên hay giữ lại ăn cơm.

Chuyện gì đến cũng đến, Sửu và cô gái Thái đến với nhau một cách tự nhiên. Không ăn hỏi, không cưới xin, gia đình cô gái vẫn để cho Sửu qua lại nhà như con rể của mình. Có ân hận, ăn năn với vợ con quê nhà nhưng Sửu cũng chẹp miệng cho qua: Hết chiến tranh sẽ dứt hẳn cô gái Thái để về với vợ con cho tròn nghĩa vợ chồng.

Tình ấm được hơn năm. Trong một trận đánh giữ chốt, Sửu bị thương được chuyển hẳn về làm công tác hậu cần và cho giải ngũ. Khi hành trang đã chuẩn bị sẵn tất cả, Sửu xuống từ biệt gia đình và cô gái Thái để về với quê. Đêm cuối cùng Sửu mới nói thật với người “già nhân ngãi, non vợ chồng” rằng đã có vợ, hai con. “Có thể mình sẽ không gặp nhau nữa”- Sửu nói. Cô gái khóc òa lên lao vào lòng Sửu đau đớn: “Thì anh chỉ cần lên với em là được”. Nhưng Sửu nói không thể vì như thế là quá có lỗi với người vợ ở quê.

Đang khóc, chợt cô gái Thái đứng phắt dậy, gạt nước mắt nói: “Anh đã cạn tình thì em chẳng có gì để nói. Một, hai, ba, bốn…”- Cô gái lẩm nhẩm đếm mà Sửu chẳng hiểu gì cả. Trong ánh sáng chập choạng, mặt cô gái hiện lên không còn trong trẻo nữa mà như phù thủy nanh ác. Tiếng đếm khiến Sửu rợn người. Cô gái vẫn tiếp lời: “Tiễn anh, nhà em làm 4 con vịt để đãi khách. Nếu anh còn nhớ đến em, lên với em thì thôi. Còn nếu không, sau này anh sẽ hối hận!”. Nói xong, cô gái lao vụt vào rừng trong đêm tối.

Kẻ giết người: Lá bùa hình con rắn?

Nghe xong, Sửu nghĩ cô gái giận quá nên nói lung tung cũng chẳng nghĩ ngợi gì thêm rồi dọn đồ vào chiếc balô mà chính cô gái Thái khâu giúp. Sáng mai, anh phải lên đường về quê với vợ. Trên đường trở về, Sửu có kể cho một người đồng ngũ nghe. Người đồng ngũ hơn Sửu 8 tuổi, cùng quê nhưng có đã ở huyện vùng cao Vị Xuyên, Hà Giang gần 10 năm. Nghe chuyện cô gái nói với Sửu, anh giật mình: “Cô gái người Thái nói thể? Thôi chết, biết làm thế nào bây giờ?”. Nghĩ người bạn đường lo cho cô gái, Sửu chỉ cười mà không kể gì thêm. Nào ngờ…



Đã 30 năm, nhưng vụ thảm án năm xưa liên quan đến bùa yêu vẫn ám ảnh người dân làng Vũ Đại.

“Về nhà sống với vợ, cậu Sửu vẫn giữ những tính cũ: Hiền lành, chịu khó, hay cười. Bẵng đi một năm sau, sau một trận ốm nhẹ, cậu ấy trở nên bẳn tính. Mắng vợ, chửi con suốt một ngày dài. Trưa hôm sau, tự nhiên ra quán mua rượu uống rồi lảm nhảm một mình, đôi mắt hằn lên những vằn đỏ. Đó là trưa ngày 21/8/1982”- Ông Trần Văn Giang, một người gần gũi với Trần Văn Sửu từ bé nhớ lại vụ thảm án năm xưa.

Về đến đầu ngõ, thấy vợ dóc mía ăn, đôi mắt vằn đỏ của Sửu như dại đi. Con dao từ tay vợ bị Sửu giằng lấy, đâm hai nhát vào bụng vợ. Đứa con nhỏ 4 tuổi cũng bị Sửu đâm một nhát. Hai mẹ con chết ngay. Chạy vào nhà, Sửu đi tìm đứa con lớn. Lúc này, cháu đang chơi bên hàng xóm nằm vòng tập đánh vần. Sửu ào sang, bế thốc con về rồi đâm chết luôn. Đến khi dân quân đến, Sửu đang nằm cạnh xác vợ con, từ từ cởi áo. Tiếng súng bắn chỉ thiên liên hồi không làm Sửu mảy may. Sửu đã tự rạch bụng mình, lần lấy ruột và cắt đứt. “Chỉ đến khi ấy, khuôn mặt dữ dằn của Sửu trong tích tắc trở nên hiền lành như xưa lại có vẻ thanh thản lắm” – ông Trần Văn Xuyên, hàng xóm của Sửu hiện là trưởng xóm 15, kể lại.

Trong đám tang cả nhà Sửu, người bạn đồng ngũ về cùng với Sửu cũng có mặt. Người bạn ấy chỉ lắc đầu thở dài. Theo lời ông trưởng thôn Trần Văn Xuyên, vụ thảm án diễn ra làm rung động toàn miền Bắc lúc bấy giờ. “Sau đó các cơ quan pháp y và điều tra vào cuộc nhưng không tìm được manh mối gì của vụ ván nên khép lại. Động cơ của Sửu giết vợ, con và tự sát lại càng mù mờ” – ông Xuyên nói.

Nhưng có một chi tiết khiến nhiều người làng Vũ đại đồn đoán: Sau đám tang 3 ngày, khi dọn dẹp đồ vật, người nhà Sửu phát hiện một cái túi nhỏ, khâu rất khéo dưới đáy balô của Sửu: Một lá bùa nhỏ bằng hai ngón tay có hình con rắn đang há miệng. “Tìm gặp hỏi lại người bạn cậu Sửu, người nhà mới biết được câu chuyện cậu Sửu với cô gái Thái kia. Người bạn ấy cũng nói Sửu đã phụ tình và bị đánh bùa. Bùa yêu hay gì đó. Cô gái đếm đến 4 cũng tương đương với 4 mạng người nhà cậu Sửu. Người nhà cậu Sửu mới tá hỏa lên nhưng muộn mất rồi” – bà Trần Thị Toản nói.

“Nói đến chuyện bị bỏ bùa, ai mà không sợ. “Bùa yêu” còn đỡ sợ nhất là “bùa ác”. “Bùa yêu” thì chỉ khi phụ tình, bạc tình mới bị trừng phạt. Chứ “dính” phải “bùa ác” thì hết cách gỡ”- anh Đinh Huy Toàn, người Phú Xuyên, Hà Nội khẳng định như thế khi kể về thứ “bùa ác” cướp đi người bạn “nối khố” của anh.

Kỳ 2: “Kỳ án” chết lạc trong vườn dứa

Vườn dứa bị yểm bùa

Năm 1999, nhiều bản làng ở huyện Cao Lộc, Lạng Sơn trong cơn khát cháy họng vì hạn hán kéo dài. UBND tỉnh Lạng Sơn và huyện Cao Lộc kiên quyết tìm cách đưa nước sạch về để cứu các bản làng. Dự án dẫn nước lên vùng cao được vạch ra. Một đội thi công đường ống dẫn nước sạch toàn là những trai trẻ dưới xuôi được điều lên làm nhiệm vụ.

“Lúc ấy bọn mình là một cánh thợ tư nhân được chủ thầu thuê lại. Anh em chủ yếu là người Phú Xuyên (Hà Tây cũ –NV) do mình lãnh đội. Trước khi đi, mẹ mình có bảo là lên trên ấy có nhiều người dân tộc. Đi xa phải giữ mình, cái kim sợi chỉ của người ta cũng không được tự ý lấy. Muốn cái gì phải xin, phải hỏi, họ có cho mới được động vào. Bà còn dặn rằng: bùa của người dân tộc linh lắm, nếu có chót làm gì không phải thì nên xin lỗi người ta ngay và thật tâm mới được. Nhưng lúc ấy, anh em thanh niên “ruột để ngoài da”. Bà nói mà chẳng đứa nào nghe lời cả” – anh Toàn nói.

Đội thi công của anh Toàn có hơn 20 chục anh em, hầu hết đều chưa vợ, cá tính nghịch ngợm lại chơi chung với nhau từ thuở nhỏ. Trong số đó có anh Nguyễn Viết Minh, gần nhà anh Toàn.

“Lên đến Cao Lộc, anh em hạ trại ngay chân núi. . Ăn uống anh em phải tự nấu lấy. Đường xa, núi dốc, gạo phải cõng bộ hàng chục km mới vào đến nơi. Thực phẩm còn đỡ nhưng rau xanh thì thiếu quá nên anh em phải ăn rau rừng nhiều bữa ai cũng xót ruột đành phải tìm cách kiếm rau. Bữa ấy, đi bộ 4km anh em mới tìm được một nhà dân để hỏi mua rau. Không có nhiều loại nhưng gia chủ người dân tộc Nùng cũng hiếu khách mà anh em lại làm việc giúp bà con dân bản nên ông quý lắm. Ông cho cả một tải rau với hơn chục quả dứa nhà ông trồng được. Trước khi về, ông chỉ cho cách đi tắt qua một vườn dứa và dặn : Không được lấy dù một quả. Vườn dứa của một thầy mo đã yểm bùa ác rồi. Vào chỉ có chết nhưng anh em chỉ cười mà không ai tin”- anh Tùng, bạn của anh Minh và anh Toàn kể lại.
Mẹ anh Minh, người chết lạc trong vườn dứa.

Cái chết bí ẩn

Đi qua vườn dứa của thầy mo nọ thấy bạt ngàn toàn quả to, vàng ươm, mấy thanh niên xuôi nhìn mà thèm chảy nước dãi. “Ông chủ cho hơn chục quả rồi nhưng nếu có thêm một ít để anh em nhâm nhi với rượu thì ngon quá. Thế nên thằng Minh “hiến kế” anh em vào trộm một tải về ăn dần. Vào đông sẽ bị lộ nên Minh xung phong vào đó lấy đầy tải rồi sẽ về sau. Nào ngờ lời dặn dò của ông chủ vườn rau anh em bỏ ngoài tai nên hậu quả đến thật đau lòng”- anh Tùng nói mà giọng hối hận.

Hai người về trước nấu cơm, anh Minh khẽ lách rào vào vườn dứa. Rút dao chém ngọn quả dứa đầu tiên, anh Minh nghe tiếng đếm: “Một!”. Tưởng có người đến, anh dáo dác nhìn xung quanh. Không có bóng ai. Minh rướn người chém thêm quả nữa. Lại có tiếng đếm : “Hai!”. Thất thần, anh quay đi quay lại nhìn ngó. Cũng chẳng có một bóng người. Lần này thì anh hoảng thật sự. Ngồi sụp xuống để định thần. Nào ngờ cả tiếng chỉ thấy nắng càng gắt, tất cả im phăng phắc chỉ có con bù nhìn rơm giữa vườn dứa mà chủ vườn để đó dọa chim là phất phơ. Vững tâm hơn, anh Minh chém dứa đủ một tải mới dừng lại mặc kệ số đếm cứ vang lên sau mỗi lần chém.

Hình vẽ trên một lá bùa yêu người Mường.

Nhưng đợi cơm mãi không thấy anh Minh về, đến 4h chiều, mấy người bạn anh mới tá hỏa “không khéo bị chủ vườn bắt rồi phạt vạ cũng nên” rồi đổ xô đi tìm. Ra đến vườn dứa, nhóm bạn hãi hùng: anh Minh ngã gục trên mặt đất tắt thở từ lúc nào. Nghe tin có người chết ở vườn dứa nhà thầy mo, ông chủ cho rau chạy ra xem thấy có tải dứa lăn lóc bên cạnh người chết, ông buông tiếng thở dài: “Tôi dặn các anh như thế nào rồi mà còn cả gan thế?”. Ông thầy mo có mặt ở đấy cũng tỏ vẻ khinh khỉnh “chết là đáng đời” càng làm nhiều người nghi ngờ.

Cái chết của anh Minh được khám nghiệm mà không rõ nguyên nhân. Có người nói anh cảm. Có người nói anh trúng gió độc nhưng pháp y kết luận không có biểu hiện của những nguyên nhân đó. Càng không có dấu hiệu ai ra tay sát hại anh Minh hay buộc tội ông thầy mo nên cho đưa thi thể anh về quên an táng. Sau đám tang của anh Minh, nhóm thợ không dám quay lại thi công nốt công trình dang dở. Chỉ có anh Toàn lặn lội lên làm lễ cầu siêu cho bạn trên Cao Lộc rồi quay lại hỏi cặn kẽ ông chủ vườn rau, người biết rõ nhất sự việc sau ông thầy mo có vườn dứa.



Vườn dứa ở Cao Lộc, Lạng Sơn, nơi anh Minh chết đói chết khát.

“Thứ bùa mà thầy mo bỏ là bùa ác có tên là “khẳm pen” thường bỏ để bảo vệ tài sản của người chủ. Con bù nhìn rơm như ma xó giữ lá bùa đó. Ai tham tâm sẽ bị làm cho điên loạn, thần trí mất tỉnh táo. Nhẹ thì thất thần sau 49 ngày. Nặng thì có thể chết luôn. Cũng tùy tài sản mà người bỏ bùa sẽ “định tội” cho người ăn cắp. Bạn cậu là chết lạc, chết khát giữa vườn dứa đã bị bỏ bùa”- anh Toàn kể lại lời ông chủ vườn rau.
(Còn nữa)

Theo Đất Việt

Những kỳ án xuất phát từ lá bùa (kỳ cuối)

Nhà nghiên cứu văn hóa dân gian Phạm Văn Kính với những kinh nghiệm của mình về chuyện bùa ngải khẳng định như đinh đóng cột với Đất Việt rằng: Đó là sự thật!

“Những câu chuyện đồn thổi về bùa yêu, bùa ác tồn tại cả ngàn năm nay. Tôi từng chứng kiến hàng chục người từng bị bỏ bùa yêu mà chết mê chết mệt những người mình không thích, nhiều người bị bỏ bùa ác chết bất đắc kỳ từ ở ngay nhà mình chứ không phải nơi xó rừng lam sơn chướng khí. Nhưng cũng có người nhờ bùa yêu mà yêu nhau say đắm rồi vượt lên ngưỡng tâm linh để sống một cuộc đời với nhau hạnh phúc. Tin hay không tin cũng là tùy mỗi người. Khoa học cũng còn bó tay và chưa thể có một lời giải đáp chính thức”.

Không thật thì… lý giải đi!

Nghiên cứu những chuyện tâm linh, những chuyện kỳ bí đến khó tin lâu năm nhưng khi nghe chuyện bùa ngải và những tác dụng của bùa ngải, ông Phạm Văn Kính nói nhiều lúc vẫn rùng mình và sởn da gà.

Ông Kính đã lên khắp các tỉnh Tây Bắc, lặn lội vào cả Quảng Nam và các tỉnh miền Trung để tìm gặp các nhà bùa, các nhân chứng có liên quan đến bùa ngài để tìm hiểu. Ông kể: “Một lần trên tàu hỏa tôi có gặp một quân nhân xuất ngũ tên Lanh ở Thanh Sơn, Phú Thọ. Anh ta cao to, da ngăm đen nhưng tướng mặt hiền lành lắm. Anh ta nói mình đang đi tìm vợ. Anh ta chìa cho tôi xem tấm hình vợ mình: Một thiếu nữ người Mường trắng trẻo và khá đẹp. Anh ta nói ít bữa trước vợ anh đi họp lớp, gặp lại người bạn học cấp 2 ngày xưa vẫn thích nhưng không theo đuổi được đành đi lấy người khác. Trong bữa liên hoan, anh ta có cho vợ anh Lanh uống một thứ gì đó pha lẫn với rượu. Được dăm bữa, cô vợ tự nhiên bỏ chồng và hai đứa con thơ đi biệt tăm. Đi tìm vợ mới biết vợ mình theo anh chàng học cùng cấp 2 kia.
Tìm được vợ nhưng vợ anh nhất định không chịu về cùng, anh Lanh đau đớn nhưng cũng đành bó tay cùng với một nỗi nghi ngờ rằng không hiểu tại sao vợ mình lại có thể như thế. Một người bạn anh Lanh biết chuyện đã đoán chắc vợ anh bị bỏ bùa yêu nên tìm cách giải cho cô ấy. Anh Lanh đã gặp một nhà bùa có tiếng và lần này đi tìm vợ để giải. Đến hơn tháng sau, gặp lại anh Lanh, anh ta kể sau khi cho vợ uống thuốc giải kia, vợ nôn ra một miếng sắt nhỏ, đầu dẹt cùng một túm máu thâm đen. Vợ hối lỗi vô cùng và trở về nhà với anh. Tất nhiên, thằng cha bỏ bùa vợ anh nhận được những cú đấm thích đáng vì cái tội…vô liêm sỉ”.

Ông Kính kết luận: Chuyện nôn ra một miếng sắt dẹt kia cùng với nhúm máu là thế nào nếu không phải là bùa yêu gặp thuốc giải. Cả chuyện cô vợ ngoan ngoãn hiền lành vốn ghét cay ghét đắng tay “trai lơ” kia ngay từ thời cùng lớp lại bỏ chồng con đi theo hắn? Tác dụng của bùa yêu quả thật khiến người ta sợ hãi đề phòng!

Ông Kính nói cũng gặp nhiều nhà khoa học, lấy mẫu bùa mà mình xem được phân tích tỉ mỉ xem nó có gì đặc biệt nhưng kết quả không công. “Có gì đặc biệt với một ít muối, có khi là mấy sợi tóc hay một mảnh áo nhỏ. Tất cả là cái tâm của người xin bùa nằm trong những lời chú bí hiểm mà thầy bùa dặn mới đáng xem xét nhưng nhiều người bỏ qua.

Sự thật chưa được lý giải đến tận cùng khiến tôi cũng tin vào những điều tâm linh ấy của bùa ngải. Chắc chắn những nhà bùa nổi tiếng tôi gặp cũng có những cái “dị” và ít nhất cũng là những kỳ nhân có khả năng đặc biệt đã. Nếu những người khác không tin hãy đến tận nơi, thử tìm và lý giải đi”- ông Kính nói.

Chung ý kiến với ông Kính, nhà văn Nguyễn Hữu Nhàn (Hội Văn học Nghệ thuật tỉnh Phú Thọ), một người đã hơn 20 năm lặn lội nghiên cứu thuật bùa chài của người Mường ông khẳng: “Chài nèm là có thật”. Nhà văn Nguyễn Hữu Nhàn đưa ra bằng chứng lịch sử : Theo “Cổ sử Việt Nam” của Đào Duy Anh thì Vua Hùng chính là người Lạc Việt có nhiều phép thuật, quyền năng, phục được các bộ lạc, làm thủ lĩnh mà xưng là Hùng Vương. Xứ Mường Thanh Sơn, (Phú Thọ) đất bản bộ của Vua Hùng còn in đậm phong tục tập quán, lễ nghi tín ngưỡng, chế độ thổ tù lang đạo, ruộng đất nhà lang…, đặc biệt, những truyền thuyết dân gian về vua Hùng, về Thánh Tản Viên còn rất nhiều.

Pháp thuật thần bí của người Lạc Việt mà sử sách thời Trang Vương bên Tàu gọi là phương thuật hay Việt phương nay còn sót lại ở xứ Mường chính là nèm chài, bùa mê ngải lú… Trong hội nghị giữa nhóm các nhà khoa học của Trung tâm khoa học xã hội và nhân văn quốc gia với Sở văn hoá Phú Thọ bàn về vấn đề “nghiên cứu văn hoá Mường Phú Thọ”, nhà văn Nguyễn Hữu Nhàn đã tha thiết đề nghị cần nghiên cứu sớm phương thuật của người Mường để làm sáng tỏ bức màn tâm linh kỳ bí này.

Nhà khoa học Nguyễn Phúc Giác Hải (Trung tâm nghiên cứu Tiềm năng con người) cho rằng, ông chưa tiếp cận và nghiên cứu nhiều về chuyện bùa ngải, cũng chưa tiếp cận được ai bị bỏ bùa hay những nhà bùa nhưng “tôi nghe nói nhiều về chuyện này lắm rồi”. “Để có đánh giá chính xác có thật hay không có thật thì cần đầu tư nghiên cứu kỹ lưỡng và lâu dài. Vừa tránh huyễn hoặc, vừa tránh có người bị lợi dụng bởi những thầy bùa “dỏm” khiến tiền mất tật mang”, ông Hải nói.

Vừa có thật - vừa không có thật?

Trong khi đó, một số nhà khoa học cũng khẳng định bùa ngải là có thật hoặc dù thế nào thì cũng thật theo một nghĩa nào đó. Theo GS. TS Trần Trí Dõi hiện là Chủ nhiệm Bộ môn "Ngôn ngữ và Văn hoá các dân tộc thiểu số Việt Nam" khoa Ngôn ngữ học và kiêm nhiệm Giám đốc Trung tâm “Nghiên cứu Phát triển các dân tộc thiểu số - miền núi và Lưu vực sông Hồng” Trường ĐH KHXH & Nhân văn (Đại học Quốc gia Hà Nội).thì bùa yêu có thật mà không thật, dù có mâu thuẫn nhưng quả là vậy.

Là người nghiên cứu về ngôn ngữ và văn hóa của các dân tộc thiểu số, GS. TS Trần Trí Dõi đã trực tiếp đi đến rất nhiều những vùng dân tộc khác nhau.

Ông phân tích: “Ở đâu, người ta cũng kể chuyện về các loại bùa ngải. Đó là những câu chuyện huyền bí và rất hấp dẫn người nghe. Nào là chuyện bùa hại người; rồi chuyện bùa yêu, một người nếu thích người kia, chỉ cần bỏ bùa yêu thì lập tức người kia sẽ theo và yêu người bỏ bùa say đắm...

Riêng về bùa yêu thì tôi cho rằng đó là chuyện có thật mà lại là không thật. Bởi vì, có nhiều loại bùa yêu, người ta làm bằng bột, trong đó có chứa chất kích dục. Và trong một chừng mực nhất định nào đó, nó có thể khiến cho một người xa lạ bỗng muốn “gần gũi” với người bỏ bùa”. Ông Lợi cho rằng chính vì lý do đó nên nhiều người mới tưởng, thứ bùa yêu đó là có tác dụng thần kỳ. Rồi họ huyền thoại hóa câu chuyện đó lên và truyền bá ra bên ngoài, sau đó tiếp tục lan truyền cho đến các đời sau.


Cây ngải- một thứ nguyên liệu làm bùa được nhiều người biết đến và khẳng định có tác dụng thần kỳ. Ảnh: Đình Tú

“Những người đời sau nghe chuyện, cũng nửa tin nửa ngờ nhưng cuối cùng lại chấp nhận tin đó là chuyện có thực, và lại đẩy những câu chuyện đó lên như một giai thoại. Do vậy, những câu chuyện về bùa yêu luôn khiến nhiều người tò mò rồi tin theo nó”, ông kết luận. Người khác, tiến sĩ, Thiếu tướng, nhà văn Nguyễn Chu Phác là một trong những người khá say mê tìm hiểu chuyện bùa ngải cũng cho rằng trong các loại bùa thì loại bùa làm bằng ngải có lý do tồn tại hơn cả.

Mặc dù miêu tả hình dạng có khác nhau, nhưng nơi đâu cũng nhắc đến sự linh nghiệm của ngải. Theo kiến giải của nhiều người, cây này chỉ có rất ít ở vùng sâu núi thẳm. Cây này ăn động vật (gà con hoặc chim rừng), cái khí chất của nó độc địa. Nhờ cái khí thiêng ấy, muốn hại đối phương phải bào chế và cho người ấy uống. Đối phương sẽ trở nên ốm yếu thần kinh suy kiệt. Nhưng với mục đích hại người thì người chơi bùa ngải cũng không thoát khỏi chuyện ác giả, ác báo.

Theo Thạc sỹ Dân tộc học Nguyễn Tri Hùng, Phó Ban Dân tộc - miền núi tỉnh Quảng Nam, người có hơn 20 năm nghiên cứu các dân tộc tại vùng miền núi Quảng Nam khẳng định: Chuyện ngải yêu là có thật. Lâu nay đồng bào Cơ Tu, Xê Đăng, Bhnoong… vẫn có nhiều ngải với nhiều công dụng khác nhau. Sống giữa rừng núi thâm sâu, chuyện bùa ngải cứ như là phép màu, là sức mạnh của đồng bào. Ngoài yếu tố tâm linh, nhiều loại bùa ngải còn có thể giải thích theo khoa học. Nhiều phân tích khoa học chứng minh rằng, những cây bùa ngải mà người đồng bào thường dùng là những cây dược liệu sống trong rừng.

Các cây này được bà con sử dụng, bào chế theo phương pháp bí truyền. Vì không giải thích được bằng lý thuyết khoa học, đồng bào hiển nhiên xem đó là những cây thuốc của trời, của thần linh và của riêng họ. Giống như cây thuốc giấu của đồng bào Xê Đăng trên đỉnh Ngok Linh, mãi đến sau này cán bộ ngành y tế của Khu 5 nghiên cứu mới phát hiện là cây sâm Ngọc Linh hay còn gọi là cây sâm K5 có công dụng chữa bách bệnh.

Riêng chuyện bùa yêu, theo giải thích của ông Hùng, có lẽ loài cây Ameer cùng loại với cây gừng, cây nghệ này hẳn đã có chất kích thích tình dục. Có khi người ta say đắm nhau bởi mùi vị, hương liệu đã được kích thích. Hay chỉ là yếu tố tâm lý. "Nhưng đó chỉ là chất xúc tác ban đầu của hai người khác giới, còn về sau, có lẽ cuộc sống chung đụng hôn nhân gia đình, sợi dây "yêu" đã kết nối họ lại với nhau chứ chẳng phải là chuyện bùa ngải" - ông Hùng giải thích trên cơ sở khoa học về tâm lý.

Đình Tú